شقاق مقعد یا همان فیشر مقعد، بیماری است که به موجب آن ترک یا شکافی باریک در پوست دیواره مقعد ایجاد می‌شود. این شکاف در نیمه تحتانی مقعد اتفاق می‌افتد. در این قسمت گیرنده‌های عصبی زیادی وجود دارند که در زمان آسیب به بافت‌ها درد زیادی در این ناحیه ایجاد می‌شود که گاهی از تحمل بیمار خارج است. شقاق مقعد به این دلیل که با درد و خونریزی همراه است با بواسیر اشتباه گرفته می‌شود اما دلایل این دو بیماری کاملا با یکدیگر متفاوت است. در این مقاله به بررسی فیشر مقعد یا شقاق مقعد می‌پردازیم.
شقاق مقعد چیست؟
شکاف مقعدی پارگی یا بریدگی کوچکی در مخاط (لایه نازک و مرطوب) داخلی مقعد است. این وضعیت می تواند باعث ایجاد درد تیز در هنگام مدفوع شود که پس از دفع مدفوع نیز ادامه پیدا کند. شکاف های مقعدی می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما در نوزادان و بزرگسالان میانسال شایع تر است.
علل شکاف های مقعدی
شکاف های مقعدی می توانند ناشی از عوامل مختلفی باشند که اغلب با آسیب به کانال مقعد مرتبط هستند. علل شایع عبارتند از:
- یبوست: زور زدن در هنگام مدفوع می تواند باعث پارگی بافت مقعد شود.
- مدفوع سفت: دفع مدفوع حجیم یا سفت میتواند منجر به ایجاد شکاف شود.
- اسهال: اسهال مکرر می تواند باعث تحریک و پارگی پوشش داخلی مقعد شود.
- زایمان: فشار و زور زایمان می تواند در زنان باعث ایجاد شکاف شود.
- بیماری های التهابی روده: بیماری هایی مانند کرون و کولیت اولسراتیو می توانند خطر ایجاد شکاف را افزایش دهند.
علت شقاق مقعدی چیست؟
فیشر مقعدی به طور معمول در اثر آسیب به مجرای مقعدی ایجاد می‌شود. دفع سخت میتواند باعث ایجاد این عارضه شود. در اغلب افراد شکاف‌های ایجاد شده به خودی خود و با سرعت بهبود می‌یابند. اما ممکن است عوامل دیگری مانند انقباض بیش از اندازه اطراف مقعد باعث کاهش خونرسانی به مقعد شود و روند بهبود را کاهش دهد. مورد بعدی آن است که به دلیل درد ناشی از پارگی در پوست مقعد، انقباض‌ها در هنگام دفع افزایش می‌یابند و این امر سرعت بهبود را کند می‌کند. علاوه دفع سخت مدفوع، شقاق میتواند علت‌های دیگری نیز داشته باشد که در موارد زیر اشاره شده است:
- استهال مزمن
- یبئست
- تمیز کردن مقعد با دستمال خشن و زبر
- رابطه مقعدی
- تنگ بودن بیش از اندازه عضلات دریچه مقعد
- سرطان راست روده
- بارداری
- کرون روده
- سخت بودن زایمان
- خاراندن بیش از حد مقعد
علائم شکاف های مقعدی
علائم شکاف های مقعدی اغلب غیرقابل انکار هستند و عبارتند از:
- درد: درد تیز و شدید در هنگام مدفوع، شایع ترین علامت است. این درد می تواند ساعت ها پس از دفع مدفوع ادامه یابد.
- خونریزی: مشاهده خون روشن به مقدار کم روی دستمال توالت یا در مدفوع.
- خارش: خارش یا سوزش مقعد
- پارگی قابل مشاهده: پارگی یا ترک کوچک و قابل مشاهده در پوست اطراف مقعد
- اسپاسم عضلات: اسپاسم مقعد می تواند رخ دهد و باعث ناراحتی بیشتر شود.
آیا شقاق مقعدی به سرطان روده بزرگ تبدیل می‌شود؟
شقاق مقعد هیچ ارتباطی با سرطان روده بزرگ ندارد. بیماری‌های بسیار جدی مانند سرطان تنها می‌توانند علائمی مشابه با فیشر مقعد داشته باشند. معمولا بعد از بهبودی فیشر وخیم، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری را برای تشخیص درخواست کند. احتمال دارد برای تشخیص علل خونریزی از رکتوم، انجام کولونوسکوپی توصیه شود.
پیشگیری از ابتلا به بیماری فیشر مقعد
برای پیشگیری از ابتلا به عارضه شقاق نیاز است موارد زیر به دقت رعایت شوند:
- تحرک داشته باشید.
- رژیم غذایی مناسب همراه با فیبر فراوان را جدی بگیرید.
- ماعیات فراوان بنوشید.
- زمان کافی را به دفع و اجابت مزاج اختصاص دهید.
- در زمان دفع زیاد به خود فشار نیاورید.
- نواحی مقعد را خشک و تمیز نگه دارید.
- پس از دفع، خود را به آرامی تمیز کنید.
- از دستمال‌های مرطوب، نرم و بدون رنگ و بو استفاده کنید.
- در صورت وجود اسهال یا یبوست مزمن، به سرعت برای درمان اقدام کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنيم
در حالی که اکثر شکاف های مقعدی با مراقبت های خانگی بهبود می یابند، در صورت موارد زیر مراجعه به پزشک ضروری است:
✔ درد مداوم: درد با درمان های خانگی بهبود نمی یابد.
✔ شکاف های مزمن: شکاف هایی که بیش از شش هفته طول می کشند.
✔ خونریزی شدید: خونریزی قابل توجه یا مکرر وجود دارد.
✔ علائم عفونت: علائمی مانند تب، قرمزی یا تورم نشان دهنده عفونت است.
نتیجه گیری
شکاف های مقعدی، در حالی که دردناک هستند، یک بیماری شایع هستند که اغلب با مراقبت و درمان مناسب قابل کنترل می باشند. درک علل، علائم و درمان های موجود برای مدیریت و پیشگیری موثر ضروری است. داشتن یک سبک زندگی سالم، از جمله رژیم غذایی پر فیبر، آبرسانی کافی و ورزش منظم، می تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به شکاف های مقعدی را کاهش دهد. اگر علائم مداوم یا شدید را تجربه کردید، برای جلوگیری از عوارض و اطمینان از بهبودی مناسب، مراجعه به پزشک مهم است.